Vụ nổ siêu tân tinh có cấu trúc giống hình bàn tay
Tại Đài quan sát tia X Chandra đã chụp ảnh có cấu trúc giống hình bàn tay khổng lồ được hình thành bắt nguồn từ vụ nổ siêu tân tinh xảy ra cách Trái Đất 17.000 năm ánh sáng.
NASA hôm ngày 24/6 đã đăng lên website những ảnh chụp của Đài quan sát tia X Chandra chúng thể hiện một cấu trúc rất giống bàn tay đang vươn ra và chạm vào đám mây phát sáng nằm giữa vũ trụ. Nó được hình thành từ khi một ngôi sao lớn đã chết trong vụ nổ siêu tân tinh; và để lại xác sao siêu đặc nó xoay rất nhanh được gọi là sao xung. Tìm hiểu về tàn dư siêu tân tinh cùng với gocnhinthoidai.com.
Tàn dư siêu tân tinh
Sao xung thổi ra một bong bóng gồm các hạt năng lượng bao quanh mình, kết hợp với những mảnh vụn bắn ra từ vụ nổ siêu tân tinh, tạo nên cấu trúc giống bàn tay dài 150 năm ánh sáng. Cấu trúc phát sáng mà bàn tay chạm vào là đám mây khí khổng lồ mang tên RCW 89.
Tàn dư siêu tân tinh nằm ở trung tâm bàn tay mang tên MSH 15-52, cách Trái Đất khoảng 17.000 năm ánh sáng. Các nhà thiên văn cho rằng ánh sáng từ vụ nổ chạm tới hành tinh xanh khoảng 1.700 năm trước. Điều này khiến MSH 15-52 trở thành một trong những tàn dư siêu tân tinh trẻ nhất từng ghi nhận thuộc dải Ngân Hà.
Sóng từ vụ nổ siêu tân tinh đang di chuyển
Theo nghiên cứu trên tạp chí Astrophysical Journal Letters, sóng từ vụ nổ siêu tân tinh ở các đầu ngón tay đang di chuyển với vận tốc 14,5 triệu km/h, vật chất ở gần lòng bàn tay thậm chí còn nhanh hơn, vượt ngưỡng 17,7 triệu km/h. Tuy nhiên, những con số này thực chất cho thấy “bàn tay” đang giảm tốc độ vươn ra. Các nhà nghiên cứu ước tính, để tới rìa xa nhất của RCW 89, vật chất phải di chuyển với vận tốc trung bình khoảng 48,2 triệu km/h.
Sự khác biệt về tốc độ cho thấy, vật chất từ vụ nổ siêu tân tinh đã đi qua một vùng khí mật độ thấp; và giảm tốc đáng kể khi lao vào RCW 89. Nhóm vận hành Chandra cho biết; ngôi sao chết có thể đã tạo ra vùng khí này ngay trước lúc nổ, khi phần lớn lớp hydro bên ngoài bong ra.
Đài quan sát tia X Chandra là kính viễn vọng không gian phóng lên quỹ đạo Trái Đất nhờ tàu con thoi Columbia vào tháng 7/1999. Nó là một trong 4 “Đài quan sát vĩ đại” của NASA; phóng lên không gian từ năm 1990 – 2003. Ba đài quan sát còn lại gồm kính viễn vọng không gian Hubble (hiện vẫn hoạt động); Đài quan sát tia gamma Compton (dừng hoạt động năm 2000); và kính viễn vọng không gian Spitzer (dừng hoạt động năm 2020).
Sao xung là gì?
Sao xung (hay pulsar) là các sao neutron xoay rất nhanh; nó biểu hiện như một nguồn sóng radio; được phát ra đều đặn ở các chu kì ngắn. Cường độ bức xạ thay đổi theo một chu kì đều; điều này ch ra chuyển động xoay của ngôi sao. Sao Neutron xoay nhanh đến mức lực li tâm làm biến dạng bức xạ của sao thành hình nón đôi; với đỉnh chung ở tâm sao. Bức xạ hình nón này xoay tròn và chỉ quét qua một phần không gian vũ trụ; bởi thế không phải sao xung nào cũng thấy được; kể cả khi nó ở rất gần Trái Đất.
Sao xung lần đầu tiên được Jocelyn Bell Burnell và Antony Hewish của Đại học Cambridge phát hiện năm 1967 qua bức xạ sóng vô tuyến; về sau còn có các sao xung tia X và tia gamma được khám phá. Nhờ thành công này Antony Hewish được tặng giải Nobel vào năm 1974. Họ thu được những sóng radio đặc biệt; bao gồm những dao động đồng dạng có chu kỳ đều từ vài phần nghìn đến vài giây.
Giả thiết đầu tiên họ đặt ra là những sóng này đến từ những nền văn minh ngoài Trái Đất. Ngày nay giới khoa học thiên về công nhận giả thiết giải thích sự đều đặn của sóng radio; là do được phát ra từ một ngôi sao nhiễm từ rất bé và quay rất nhanh. Để một ngôi sao có thể quay nhanh đến như thế mà không bị lực ly tâm làm tan rã, nó phải rất đặc mà đó là tính chất đặc trưng của sao neutron.
